ถั่วดำ เป็นอาหารพื้นฐานที่ใช้กันมาหลายวัฒนธรรมมากว่า 7,000 ปี ในอดีตที่ประเทศจีน ถั่วดำมีอีกชื่อหนึ่งว่า “马料豆” (ถั่วอาหารม้า) ตามชื่อก็คือเป็นอาหารม้า นอกจากใช้เลี้ยงม้าแล้ว ยังใช้เลี้ยงวัว ลา และล่อด้วย ผู้คนพบว่า เมื่อสัตว์กินถั่วดำแล้ว ขนจะเงางาม ร่างกายแข็งแรง และทำงานได้มีกำลัง อีกทั้งในสมัยราชวงศ์ชิง ถั่วดำยังเป็นอาหารม้าที่สำคัญสำหรับกองทัพม้า
ราชาเมล็ดดำ อย่างไรก็ตาม เมื่อเปรียบเทียบกับถั่วสีเขียว แดง หรือเหลือง ผู้คนมักเลือกถั่วเหล่านั้นมากกว่า ทำให้ในสมัยนั้นแทบไม่มีใครกินถั่วดำ จะมีก็เพียงช่วงที่เกิดความอดอยากเท่านั้น แต่ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ค่าทางโภชนาการของถั่วดำได้รับการยอมรับมากขึ้น
![]()
ราชาเมล็ดดำ ประโยชน์ของถั่วดำ
คุณค่าทางโภชนาการของถั่วดำ (ต่อ 100 กรัมถั่วดำสุก)
-
พลังงาน : ประมาณ 132 กิโลแคลอรี
-
โปรตีน : 8.9 กรัม
-
คาร์โบไฮเดรต : 23.7 กรัม
-
ไฟเบอร์ : 8.7 กรัม
-
ไขมัน : 0.5 กรัม
-
ธาตุเหล็ก : 2.1 มก.
-
โฟเลต (วิตามิน B9) : 149 ไมโครกรัม
-
แมกนีเซียม : 70 มก.
-
โพแทสเซียม : 355 มก.
ประโยชน์ต่อสุขภาพของถั่วดำ
-
บำรุงหัวใจและหลอดเลือด : มีไฟเบอร์และสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยลดคอเลสเตอรอลและควบคุมความดันโลหิต
-
ควบคุมน้ำตาลในเลือด : คาร์โบไฮเดรตย่อยช้า + ไฟเบอร์สูง ทำให้น้ำตาลไม่พุ่งเร็ว เหมาะสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน
-
บำรุงระบบย่อยอาหาร : ไฟเบอร์ช่วยกระตุ้นการขับถ่าย ป้องกันท้องผูก และบำรุงจุลินทรีย์ที่ดีในลำไส้
-
บำรุงกระดูกและกล้ามเนื้อ : โปรตีนสูง + มีแมกนีเซียม แคลเซียม และฟอสฟอรัส ที่ช่วยเสริมความแข็งแรงของกระดูก
-
บำรุงสมองและระบบประสาท : มีโฟเลต วิตามินบี และธาตุเหล็ก ช่วยสร้างเม็ดเลือดแดงและสนับสนุนการทำงานของสมอง
-
ต้านอนุมูลอิสระ : ถั่วดำมีสาร แอนโทไซยานิน (Anthocyanin) ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยลดการอักเสบและเสี่ยงโรคมะเร็ง
ทั้งถั่วดำและถั่วเหลืองมีสาร ไฟโตเอสโตรเจน (Isoflavones) ที่มีฤทธิ์ทั้งคล้ายฮอร์โมนเอสโตรเจนและต้านเอสโตรเจน ซึ่งช่วยบรรเทาอาการวัยทอง และป้องกันโรคกระดูกพรุนได้ ข้อมูลระบุว่า ถั่วดำมีปริมาณไอโซฟลาโวนสูงถึง 63.6 มก./100 กรัม ซึ่งมากกว่าถั่วเหลืองถึง 1.4 เท่า อีกทั้งสารฟอสโฟลิพิด ซาโปนิน และเปปไทด์ที่มีฤทธิ์ชีวภาพในถั่วดำยังช่วยป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือดสมองได้
ส่วน เปลือกถั่วดำ ยังมี แอนโทไซยานิน ซึ่งไม่มีในถั่วเหลือง โดยแอนโทไซยานินมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระที่แรงมาก สามารถกำจัดอนุมูลอิสระ ป้องกันและต้านมะเร็ง ลดการอักเสบ และชะลอความชรา
สรรพคุณของถั่วดำตามแพทย์แผนจีน
ในตำรับอาหารและสมุนไพรจีน ถั่วดำ (黑豆 / Hēidòu) ถูกยกให้เป็นอาหารที่ บำรุงไตและเสริมพลังหยิน ของร่างกาย ตามแนวคิดแพทย์แผนจีน (TCM) โดยมีเหตุผลดังนี้
- บำรุงไตและเสริมหยิน – ถั่วดำช่วยเพิ่มพลังและความชุ่มชื้นให้ไต เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการไตพร่อง เช่น ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน ปวดเอว หรืออ่อนเพลีย
- ช่วยเสริมสุขภาพกระดูกและข้อต่อ – ตามตามแนวคิดแพทย์แผนจีน ไตเป็นแหล่งกำเนิดพลังสำหรับกระดูก การบำรุงไตด้วยถั่วดำจึงช่วยให้กระดูกแข็งแรง
- บำรุงเลือดและเส้นผม – ถั่วดำมีสารอาหารสูง เช่น โปรตีน เหล็ก และวิตามิน B ช่วยบำรุงเลือด เส้นผม และผิวพรรณ
- การขับลมและดีท็อกซ์ – ถั่วดำมีคุณสมบัติในการขับลมและดีท็อกซ์ ซึ่งสามารถช่วยบรรเทาอาการท้องอืดและปรับสมดุลของร่างกาย
ข้อควรระวัง
- ผู้ป่วยโรคไต: น้ำถั่วดำมีผลช่วยขับปัสสาวะ ดังนั้นผู้ที่มีปัญหาด้านไตควรระมัดระวังในการใช้ ปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน
- ผู้ที่ทานยาที่มีแร่ธาตุ: ถั่วดำมีฟิทเตท ซึ่งอาจส่งผลต่อการดูดซึมสารอาหารในร่างกาย ฟิทเตทจะขัดขวางการดูดซึมแร่ธาตุต่างๆ เช่น ธาตุเหล็ก สังกะสี ทองแดง ฟอสฟอรัส ดังนั้นไม่ควรดื่มน้ำถั่วดำร่วมกับการทานยาที่มีธาตุเหล็ก สังกะสี แคลเซียมทองแดง หรือฟอสฟอรัส เพราะอาจทำให้เกิดภาวะขาดสารอาหาร เช่น โลหิตจาง หรือกระดูกพรุน ควรทิ้งระยะเวลาประมาณ4 ชั่วโมงระหว่างการทานถั่วดำกับการทานยา
- ผู้ป่วยโรคลำไส้อักเสบ ท้องเสีย หรือย่อยอาหารยาก: กลุ่มคนเหล่านี้ไม่ควรกินถั่วดำ ถ้าจำเป็นต้องทาน ควรรับประทานถั่วดำที่สุกแล้ว และทานเพียงปริมาณน้อยเท่านั้น หากรับประทานครั้งละมากเกินไปอาจทำให้เกิดอาการท้องอืด
- เด็กเล็กและผู้สูงอายุ: เนื่องจากถั่วดำมีโปรตีนสูงมาก ซึ่งอาจทำให้ผู้สูงอายุหรือเด็กเล็ก ที่มีสุขภาพอ่อนแอย่อยอาหารได้ยาก ทำให้เกิดปัญหาท้องอืด ท้องเฟ้อ balancecounseling


